کد مطلب:20227 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

مقدمات و شرايط ترقيات روحي و معنوي انسان چيست؟

كمال نهايي انسان در قرابت و نزديكي به خدا كه كمال مطلق و مطلق كمال است، نهفته و اولين گام در مسير كمال، خويشتن شناسي است. آگاهي از ضعف ها و كاستي ها و استعداد ها و كمالات ذاتي نفس خويش، احساس فقر و نياز به خداوند و راهنمايي انبيا و اولياي الهي را در انسان به وجود مي آورد و از سوي ديگر، باعث پيداي احساس كرامت نفساني شخصيت دروني مي گردد و در هر دو صورت، روح عصيان و طغيان، مخصوصاً غرور و خودپسندي را كه ريشة بسياري از گناهان است، محو مي سازد.

علي (ع) مي فرمايد: افضل المعرفة، معرفة الانسان نفسه؛[17] برترين آگاهي و معرفت آن است كه انسان نفس خود را بشناسد. خدا شناسي و خداپرستي، نشانة خودشناسي است.

پيامبر اكرم(ص) فرمود: اعرفكم بنفسه، أعرفكم بربّه؛[18] داناترين شما در خود شناسي كسي است كه خداشناس ترين شما باشد.

علي (ع) فرمود: كسي كه خود را نشناسد، از راه رستگار و نجات دور شده و به وادي جهل و گمراهي كشيده مي شود.[19]

تو كه از نفس خود زبون باشي عارف كردگار چون باشي؟!

اي شده در نهاد خود عاجز كي شناسي خداي را؟ هرگز!

دومين گام براي سالك الي الله، بيداري از خواب غفلت و احساس مسئوليت مي باشد و اين كه در اين جهان با عظمت، بيهوده آفريده نشده است.[20]

ريشة همة انحرافات و كج روي ها و گمراهي ها غفلت و غفلت زدگي است.

غفلت و ناآگاهي از واقعيات و حقايق هستي، حيات انساني را سلب مي كند و آدمي را بسان حيوانات تابع غرايز مي سازد. از ديدگاه قرآن،[21] غفلت موجب مي گردد كه انسان ها جز لذايد محسوس مادي چيزي را درك نكنند و به زندگي دنيا كه مشترك بين انسان وحيوان است، بسنده كنند.

يكي از وظايف انبيا بيدار كردن مردم و هوشيار نمودن آنان از انواع غفلت ها است. خداوند، يكي از رسالت ها و مسئوليت هاي پيامبر اسلام را تذكر مردم و بيدار كردن آنان از خواب غفلت معرفي كرده و فرموده است: إنّما أنت مذكّر.

گاهي اشخاص با همة معلومات و اطلاعاتي كه از مسايل جهان هستي دارند اما از نور علم بي بهره اند، به بيان ديگر: آن علم به جاي اين كه افراد را بيدار كند، به خواب برده است و بايد كسي باشد كه آنان را بيدار سازد.

مرحلة تذكر، مرحلة خدا آگاهي است، همان گونه كه خودشناسي مقدمة خداشناسي است. خدا فراموشي نيز سبب خود فراموشي مي گردد.[22] با خدا بودن و در ياد خدا بودن نيازمند سير و سفر علمي و عملي است. در سير عملي اولين گام ترك گناه و تهذيب نفس از صفات رذيله است كه اين عمل را تصفيه و تخليه گويند.

گام دوم آن را تحليه يا آرايش نفس مي نامند كه با تحصيل علوم و معارف الهي و كسب فضايل و مكارم اخلاقي و انجام عمل صالح نفس تدريجاً به كمال مي رسد.

جهت اطلاع بيشتر كتاب هاي زير را مطالعه نماييد:

1- نفس مطمئنه، شهيد دستغيب.

2- نقطه هاي آغاز در اخلاق عملي، محمد رضا مهدوي كني.

3- اخلاق در قرآن، مصباح يزدي.

4- روش خودسازي فريده مصطفوي.

[17] محمد رضا مهدوي كني، نقطه هاي آغاز در اخلاق عملي، ص 54.

[18] همان، ص 55.

[19] همان، ص 56.

[20] همان، ص 61.

[21] يعلمون ظاهراً من الحياه الدنيا و هم عن الاخره هم غافلون (روم (30) آية 7).

[22] حشر (59) آية 19.